Arkeoloji ve uzay genellikle bilim kurgu filmleri dışında bir araya gelmek, ancak Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) ilk uzay arkeolojisi araştırması gerçekleştirildi.
ISS 1998’de fırlatılmış ve 23 ülkeden 300’ten fazla ziyaretçiye ev sahipliği yapmıştır. Uzayda oluşturulan bu yapay ortam sınırlı alanlara ve mikro yerçekimine sahiptir. Özellikle mikro yer çekimi 360° hareket etme ve Dünya’da imkansız olacak deneylerin yapılabilmesi fırsatlarını sunduğu için ortamı deneyebilmek oldukça keyiflidir. Ancak bu keyifli ortamında bir takım olumsuz tarafları vardır. Düşük yer çekimi, nesnelerin kısıtlanmadıkları ve belirli bir bölgede sabitlenmedikleri sürece etrafta sürekli hareket etmelerine neden olmaktadır. Peki insanlar bir anda bu değişikliğe nasıl uyum sağlayabiliyorlar?
Bu uyumu inceleyebilmek ve mikro toplumu analiz edebilmek için bir grup araştırmacı Uluslararası Uzay İstasyonunda Arkeoloji projesini başlattı. Bu proje, uzay istasyonundaki alanlar ve malzemeleri birer eser olarak tanımlayarak, onların nasıl kullanıldığını arkeolojik bir bakış açısıyla inceleyecektir.
2022 yılında temelleri atılan bu projede ilk olarak “kürek test çukuru” adı verilen geleneksel arkeolojik strateji uygulanacaktı. Bu teknik eserlerin belirli bir dönemde nasıl dağılım gerçekleştirdiğini incelemek için belirli bir alan ve aralıklarla küçük çukurlar kazmayı içermektedir. Ancak ISS’de kazı yapmak kolay ve mantıklı olmayacağından, arkeologlar mürettebattan istasyon genelindeki altı konumu belgelemelerini ve her konumun 60 gün boyunca günlük fotoğraflarını çekerek paylaşmalarını talep ettiler.
Araştırmacılar, belgelenen altı örnek alandan ikisinin sonuçlarını paylaştı: tuvalet ve ekipman bakım alanı. Bu alanlardan 5.438 eser incelendi. Sonuçlar, ISS’deki belirli alanların amaçlanan kullanımları ile gerçek kullanımları arasında tutarsızlıklar olduğunu gösterdi. Ekipman bakım alanı çoğunlukla depolama amaçlı kullanılmakta ve burada çok az veya hiç bakım faaliyeti yapılmamaktadır. Sonuç olarak bu çalışma arkeolojik tekniklerin ISS gibi uzak yerlerin incelenmesinde nasıl kullanılacağını bu bölgelere nasıl uyarlanabileceğini göstermektedir. Araştırma, gelecekte uzay aracı tasarımcılarının istasyon alanlarını amaçlarına uygun ve işlevsel olarak nasıl daha iyi tanımlayabileceklerini düşünmeleri gerektiğini gösterdi.
Kaynak : PLOS ONE
uzay arkeolojisi ISS araştırma uzay istasyonu arkeolojik çalışma uzayda yaşam uzay keşfi uzay bilimi uzay teknolojisi mikro yerçekimi arkeolojik inceleme uzay mimarisi uzayda insan deneyimi uzay tarihi uzayda arkeoloji uzay istasyonunda yaşam
