Pasifik Okyanusu’nda, Tokyo’nun yaklaşık 1.000 kilometre güneyinde yer alan Nishinoshima adlı küçük bir ada, 12 yıl önce yaşanan büyük bir volkanik patlamayla neredeyse tamamen yok olmuştu. 2013 Kasım’ında deniz tabanındaki bir bacadan fışkıran lavlar, yeni bir kara parçası oluştururken adanın büyük bölümünü kızgın lav ve kül tabakalarıyla kapladı. Bu patlama, adadaki canlı yaşamını da neredeyse tamamen silip süpürdü.
Fakat doğa, her zamanki gibi şaşırtıcı bir direnç gösterdi. İnsan eli değmeden, bitki örtüsü yavaş yavaş geri dönmeye başladı. 2019 yılında Tokyo Metropolitan Üniversitesi’nden bilim insanları, yeni bir patlama olmadan hemen önce adaya giderek sıradan semizotu (Portulaca oleracea) örnekleri topladı. Amaç, bu bitkilerin nasıl olup da yok edilmiş bir kara parçasına yeniden yerleştiğini anlamaktı.
Yapılan genetik analizler, Nishinoshima’daki semizotlarının, yakınlardaki bir diğer volkanik ada olan Chichijima’daki bitkilerle akraba olduğunu ortaya koydu. Ancak Nishinoshima bitkilerinde dikkat çekici bir özellik vardı: genetik çeşitlilik belirgin şekilde azalmıştı. Bilim insanları bu durumu “kurucu etkisi” olarak adlandırıyor. Bu etki, büyük bir popülasyondan yalnızca birkaç bireyin yeni bir koloni kurmasıyla ortaya çıkıyor. Yani adaya ulaşmayı başaran çok az sayıdaki tohum, tüm yeni bitki topluluğunun atası olmuştu.
Peki bu minik tohumlar adaya nasıl ulaştı?
Araştırmacılara göre semizotu tohumları, bir haşhaş tohumundan biraz daha büyük, hafif ve dayanıklı. Bu sayede rüzgarla taşınabilir, okyanus akıntılarında yüzebilir veya kuşların sindirim sisteminden geçip canlı kalabilir. Böylece okyanusun ortasında yeniden kök salmayı başarabilmişler.
Ancak Nishinoshima’nın geleceği belirsiz. Ada hâlâ aktif bir yanardağ ve yeni bir patlama, bu kırılgan ekosistemi tekrar silebilir. Yine de bu küçük Pasifik adası, doğanın yenilenme gücünün etkileyici bir örneği olarak dikkat çekiyor.
Bilim insanlarının çalışması, Plant Systematics and Evolution dergisinde yayımlandı ve volkanik adaların ekosistemlerinin nasıl yeniden hayat bulduğunu anlamak için önemli ipuçları sunuyor. Nishinoshima, doğanın kendi kendini onarma yeteneğinin canlı bir kanıtı olmaya devam ediyor.
